فراشعر در شعر عربی و فارسی با تکیه بر نمونگزین هایی از چند شاعر شناخته شدة فارسی و عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید چمران اهواز ـ اهواز ـ ایران

چکیده

اندیشمندان و بزرگان فلسفه و ادبیات همواره سعی کرده اند شعر را تعریف و آن گونه که فهم آنان اقتضا می کند به بیان خصایص آن بپردازند. شعر، یکی از مظاهر آثارحیات عقلانی آدمی است که در رهگذر تحلیل ها و تفسیرهای منتقدان و شعر شناسان از هویت شعر، شناخت آن به عنوان یکی از هنرهای زیبا، از دیدگاه خود شاعران مقولة مهم و قابل توجهی است که ورود به آن، بدون شک، جهان بینی تازه ای را درشعر شناسی به روی ما خواهد گشود. این نگرگاه به شعرکه درسال های اخیر با نام «فراشعر» و درعربی «المیتاشعر» و به انگلیسی«Metapoetry» مطرح شده عبارت است از شعری که به موضوع شعر می پردازد. اینکه شعر«فرزند شاعر» باشد یا «محصول بی تـابی آدمـی» یا «مولود حوادث زندگی» یا «حادثه ای در زبان» یا «کلامی مخیّل...» یا هر چیز دیگری که ناقدان و اهل ادب گفته اند، همه ازنگاه بیرونی وغیر شاعر به شعر است. جذابیت شعر درآنجا بیشتر آشکار می شود که خالق شعر، یعنی شاعر و از درون شعر بگوید شعر چیست. ما در این مقاله سعی کرده ایم با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی فراشعر در شعر عربی و فارسی با تکیه بر نمونگزین هایی از چند شاعر شناخته شده در هر دوزبان بپردازیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Metapoetry in Arabic and Persian poetry based on examples of some well-known Persian and Arabic poets

نویسنده [English]

  • Gholamreza Karimifard
Shahid Chamran University of Ahvaz- Ahvaz- Iran
چکیده [English]

Intellectuals and great scholars ofphilosophy and literature have always tried to define poetry and express its characteristics as their understanding permits. Poetry is one of the manifestations of intellectual human life. Through the analyses and interpretations of critics and poets about the identity of poetry, recognizing it as one of the fine arts, from the point of view of the poets themselves, is an important and significant category, opening undoubtedly a new worldview in poetics for us. This perspective on poetry, which in recent years has been called "Farashiʿr " and "Al-mitashiʿr " in Arabic and "Metapoetry" in English, is a poem that deals with the subject of poetry. Whether the poem is "a child of a poet" or "a product of human impatience" or "a product of life's events" or "an incident in language" or "an imaginative word..." or anything else that critics and literary people define, is an externaland non-poetic view to poetry. The charm of the poem becomes more apparent when the creator of the poem, the poet, tells what the poem is from within the poem. In this paper, we have tried to investigate the metapoetry in Arabic and Persian poetry with a descriptive-analytical method, relying on examples of some well-known poets in each of the two languages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metapoetry
  • Poetics
  • Persian Poetry
  • Arabic Poetry
احمدی، بابک. (1389).  ساختار و تأویل متن، ج1، چ12، تهران: مرکز.
ایگلتون، تری. (1380). پیش‌درآمدی بر نظریّة ادبی، ترجمة عباس مخبر، چ5، تهران: مرکز.
بنت، اندرو و نیکولاس رویل. (1387). مقدّمه ای بر ادبیّات، نقد و نظریّه، ترجمة احمد تمیم داری، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
تایسن، لُیس. (1387).  نظریّه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمة مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز.
تودورف، تزوتان. (1379). بوطیقای ساختارگرا، ترجمة محمّد نبوی، تهران: آگاه.
تولان، مایکل‌جی. (1383). درآمدی نقادانه؛ زبان‌شناختی بر روایت، ترجمة ابوالفضل حری، تهران: بنیاد سینمای فارابی.
حریری، قاسم‌بن علی. (1363). ترجمة کهن مقامات حریری، تصحیح و ترجمة علاءالدّین افتخار جوادی، چ1، تهران: حیدری.
حریری، قاسم‌بن علی. (1393). مقامات الحریری، ترجمه و شرح طواق گلدی گلشاهی، چ3، تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر.
ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر، ترجمة ابوالفضل حرّی، چ1، تهران: نشر نیلوفر.
ژنت، ژرار. (1399). گفتمان روایی رساله‌ای در روش تحلیل، ترجمة مریم طیورپرواز، چ1: تهران: مهراندیش.
قاسمی‌پور، قدرت. (1387). زمان و روایت، نقد ادبی،س1، ش1، صص123-144.
کالر، جاناتان. (1388). در جست‌و‌جوی نشانه‌ها، ترجمة تینا امرالهی و لیلا صادقی، تهران: علم.
لوته، یاکوب. (1388). مقدّمه‌ای بر روایت در ادبیّات و سینما، ترجمة امید نیک‌فرجام، چ1، تهران: مینوی خرد.
مارتین، والاس. (1386). نظریّه‌های روایت، ترجمة محمّد شهبا، تهران: هرمس.
مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانشنامة نظریّة ادبی معاصر، ترجمة محمّد نبوی و مهران مهاجر، تهران: نشر آگه.
وبستر، راجر (1382)، پیش درآمدی بر مطالعه نظریّة ادبی، ترجمة الهه دهنوی، تهران: روزنگار.
یعقوبی، رویا. (1391). روایت‌شناسی و تفاوت میان داستان و گفتمان، پژوهشنامۀ فرهنگ و ادب، س8، ش13، صص 289-311.
Toolan, Michael. J. (2001) .Narrative a critical linguistic introduction. London: Routledge.
Rimmon Kenan, Shlomith. (2002). Narrative Fiction. Contemporaay Poetics . London: Routledge.
Genette, Gerard. (1980). Narrative Discourse. Trans: Jane E. Lewin. Ithaca: Cornell University Press