جریان‌شناسی اندیشه در شعر مهدی اخوان ثالث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر، خرشهر، ایران.

چکیده

مؤلّف مخاطب، معنا و قالب چهار ضلع یک اثر ادبی را شکل می‌دهند. مؤلّف مفهومی را در مجرای قالب قرار می‌دهد که مخاطب آن را رمزگشایی می‌کند. بنابراین یک اثر ادبی را می‌توان از زاویۀ هر یک از این چهار ضلع، مورد بررسی قرار داد. در پژوهش حاضر، به دنبال آن هستیم که از میان اضلاع یک اثر ادبی به ضلع معنا پرداخته و از این طریق به جریان‌شناسی اندیشه در شعر مهدای اخوان ثالث بپردازیم. برای این منظور، با بررسی اشعار مهدی اخوان ثالث در شش دوره، با رویکرد تحلیلی-توصیفی، تلاش شد تا سیر اندیشه و دگردیسی آن در سروده‌های این شاعر نوپرداز، ترسیم شود. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، به مفهوم تلخ‌اندیشی برمی‌خوریم. مفهومی نسبتاً تازه که در شعر شاعران معاصر نمود یافته‌است. فضای شعر اخوان ثالث پیش از کودتای 28 مرداد 1332 کاملاً امیدوارانه بوده‌است، امّا تحت تأثیر زمینۀ فردی و زندگی شخصی شاعر، این امیدواری رنگ می‌بازد. اخوان ثالث پس از کودتای 1332 تحت شکست اجتماعی و سیاسی، دچار ناامیدی اجتماعی و نهایتاً ناامیدی فلسفی شد. احساس تنهایی و اندوه، احساس غربت و نوستالوژی، مرگ‌اندیشی و پوچ‌انگاری مهم‌ترین مضامین شعر مهدی اخوان ثالث پس از کودتای 28 مرداد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The flow of thought in the poetry of Akhavan Sales

نویسنده [English]

  • Hamed safi
Assistant Professor of Khorramshahr Marine Science and Technology University, Khorshahr, Iran.
چکیده [English]

Author, audience, meaning and format form the four sides of a literary work. The author puts a concept in the channel of the format that the audience decodes. Therefore, a literary work can be examined from the angle of each of these four sides. In the current research, we are looking to look at the meaning side from among the sides of a literary work, and in this way, we will look at the flow of thought in the poetry of the Akhavan Sales. For this purpose, the poems of Mahdi Akhwan sales in six periods have been analyzed with an analytical-descriptive approach. Based on this review, we come to the concept of pessimism. A relatively new concept that appeared in the poetry of contemporary poets. The poetry atmosphere of the Akhavan before the coup d'état on August 28, 1332 was completely hopeful. But under the influence of the poet's personal background and personal life, this hope fades. After the coup d'etat of 1332, he suffered from social and political defeat, social despair and ultimately philosophical despair.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Akhavan Sales
  • flow theory
  • Andisheh
  • August 28 mordad
اخوان ثالث، مهدی (1367). ارغنون. تهران: مروارید. چاپ هفتم
اخوان ثالث، مهدی (1370). آخر شاهنامه.  تهران: مروارید. چاپ اوّل
اخوان ثالث، مهدی (1379). از این اوستا. تهران: مروارید. چاپ یازدهم
اخوان ثالث، مهدی (1390). سه کتاب. مهدی اخوان ثالث. تهران: زمستان. چاپ دوم
امیری، جهانگیر و نعمتی، فاروق (1390). «دغدغه‌های سیاسی در شعر بدر شاکر السیّاب و مهدی اخوان ثالث». فصلنامۀ نقد و ادبیات تطبیقی دانشگاه رازی کرمانشاه، سال اوّل، شمارۀ 2، صص 98-71
بک، آرون (1369). شناخت درمانی و مشکلات روانی. ترجمۀ قراچه داغی، تهران: نشر حکمت
بنت الشاطیء، عایشه (1983). الحیاة الانسانیة عن ابوالعلاء.القاهره، 1983
پاپولوس، دیمتری (1377). غلبه بر افسردگی. ترجمۀ ایرج صابری، تهران: نشر نو. چاپ اوّل
جعفری جزی، مسعود (1378). سیر رمانیسم در اروپا. تهران: نشر مرکز. چاپ اوّل
حسنی کندسر، احمد (1390). اجتماعیات در ادب فارسی با نگاهی به سیر اندیشه و اعتقادات و اخلاقیات در ادب فارسی قرن ششم. نشریۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز. پاییز و زمستان 1390 شماره 224، صص 63-85
حسین‌پور چافی، علی (1390). جریان‌های شعری معاصر فارسی از کودتای 1332 تا انقلاب 1357، تهران نشر امیرکبیر. چاپ سوم
حیدری، حسن و صباغی، علی (1390). «پرسش بلاغی در شعر مهدی اخوان ثالث». فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، سال 8، شمارۀ 31 و 32، صص 80-51
خلج، رضا و پارسا، سیداحمد (1395). «بررسی تحلیلی تشبیهات سیاه در سروده‌های مهدی اخوان ثالث». رضا خلج و سیداحمد پارسا. مجلّۀ علمی‌پژوهشی بوستان ادب دانشگاه شیراز، دوره 8، شماره 1
دهقانیان جواد و همکاران (1390). «بررسی تطبیقی غم و شادی در شعر اخوان ثالث و ایلیا ابوماضی». نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره 3، شماره 5، پاییز و زمستان 1390
زرقانی، سیدمهدی (1391). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. سیدمهدی زرقانی. تهران: نشر ثالث. تحریر دوم
ساراسون، ایرون جی و ساراسون بارابارا آر (1387). روانشناسی مرضی بر اساس Dsm-II-TR . ترجمۀ بهمن نجارایان و دیگران، تهران: رشد. چاپ اوّل
سلیگمن، مارتین (1391). آسیب‌شناسی روانی. ترجمۀ یحی سیدمحمّدی، تهران: نشر ارجمند
شریفیان، مهدی و تیموری، شربف (1385). بررسی فرآیند نوستالوژی در شعر معاصر فارسی. کاوش‌نامۀ دانشگاه یزد، سال هفتم، شمارۀ 12
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1385). صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات نگاه. چاپ دهم
شمیسا، سیروس (1378). کلیات سبک‌شناسی. تهران: انتشارات فردوس. چاپ ششم
صدقی، حسن و محمدی فراهاد (1393). مطالعۀ مرگ‌اندیشی در اندیشۀ خیام و مولانا. فصلنامۀ علمی و پژوهشی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال ششم، شمارۀ 21، زمستان 1393، صص 131-152.
عالی عباس‌آباد، یوسف (1388). «غم غربت در شعر معاصر». یوسف عالی عباس‌آباد. نشریۀ علمی‌پژوهشی گوهر گویا، سال دوم شمارۀ 6، تابستان 1388، صص 155-180
فرانکل، ویکتورامیل (1366). پزشک روح. ترجمۀ فرخ سیف بهزاد، تهران: نشر ویس. چاپ اوّل
فولادوند، عزّت‌اللّه (1387). از چهره‌های شعر معاصر. تهران: نشر سخن. چاپ اوّل
گرین، کیت (1383). درسنامۀ نظریه و نقد ادبی. گروه مترجمان، تهران: نظر روزگار. چاپ اوّل
مدرّسی، فاطمه و احمدوند، غلامحسن (1384). «بازتاب باستان‌گرایی در اشعار نیمایی اخوان ثالث». مجلۀ علمی-پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ دوم، شمارۀ 41، صص 72-45
محمّدی آملی، محمّدرضا (1380). آواز چگور. تهران: نشر ثالث. چاپ دوم
محمّدی، محتشم و سرانجام، امین (1389). «جبرگرایی در شعر اخوان». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، سال پنجم، شمارۀ 18 و 19، صص 164-137 
مختاری، محمّد (1378). انسان در شعر معاصر. تهران: انتشارات توس. چاپ دوم
مصطفایی کرملکی، فاطمه (1392). تلخ‌اندیشی در داستان کوتاه معاصر فارسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز
معروف، یحیی و ویسی، روشنک (1391). «بررسی تطبیقی مفهوم نمادین باران در شعر سیّاب و اخوان ثالث». نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال چهارم، شمارۀ 7، صص 193-175
میرهاشمی، طاهره (1396). «بررسی نقش نشانه‌های سجاوندی در اشعار نیمایی مهدی اخوان ثالث». مجلۀ شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، سال نهم، شمارۀ سوم، پیاپی 33، صص 162-139
وحیدیان کامیار، تقی (1386). دستور زبان فارسی 1.تهران: انتشارات سمت. چاپ پنجم
هولون، استیون و جیکوبسن (1372). رویکردی شناختی به درمان افسردگی. ترجمۀ امیرهوشنگ مهیار، تهران: رشد. چاپ اوّل