نقد و بررسی کتاب خاطرات شفاهی«از کوه‌ها بپرسید» از دریچۀ اصالت متن و گویاسازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال

3 گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

4 گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد رشت

چکیده

یکی از پدیده‌های نوینی که به کمک تاریخ آمده، خاطرات شفاهی است. خاطره قرن‌هاست در ایران و جهان نگاشته می‌شود، اما در خاطرات شفاهی، یک مصاحبه‌گر آگاه در تولید و بازروایی آن نقش ایفا می‌کند و ناگفته‌های راوی را با پرسش‌هایش پیش روی مخاطب می‌گذارد. به همین سبب اغلب خاطرات شفاهی، اهمیت بیشتری نسبت به نگارش خاطره به شکل سنتی دارد، اما ورود مصاحبه‌گر و نویسنده در روایت، ممکن است آسیب‌هایی نیز داشته باشد. یکی از این آسیب‌ها دخل و تصرف نویسنده در متن است، به گونه‌ای که برخی از خاطرات دست‌کم در بخش‌هایی وارد حیطۀ نثر ادبی می‌شود و یا از منابع تاریخی به‌جای داده‌های روایی استفاده می‌شود. در این مقاله نگارندگان در پی پاسخ به این پرسش هستند که آیا در کتاب از کوه‌ها بپرسید اصالت روایت دچار خدشه‌ شده است. همچنین با گویاسازی‌های روایت، خواننده ارتباط بهتری با متن برقرار می‌کند یا خیر؟ علاوه‌براین، چالش‌های گویاسازی کتاب «از کوه‌ها بپرسید» از جمله گویاسازی بدون متر و معیار و ارجاع به منابع نامعتبر، عدم ارجاع متن به اسناد و داده‌ها و دیگر روایت‌ها و عدم تکمیل مصاحبه نشان داده می‌شود تا مشخص شود نویسنده تا چه اندازه در گویاسازی متن موفق بوده است، و آیا میزان دخل و تصرف نویسنده، به اصالت روایتِ راوی آسیب زده است یا خیر؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی به شیوۀ توصیفی- تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criticism of the oral memoir book "Ask the Mountains" from the perspective of originality of the text and narration

نویسندگان [English]

  • mohammadreza shadmanamen 1
  • mohammad porhelm bejarpasi 2
  • alimohammad mozani 3
  • jahandoost sabzalipour 4
1 Member of the academic staff of Islamic Azad University
2 Persian literature groupKhalkhal Branch Islamic Azad University
3 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran
4 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Islamic Azad University of rasht
چکیده [English]

Memories have been written for centuries in Iran and the world, but in oral memories, a knowledgeable interviewer plays a role in its production and review and puts the narrator's unsaid in front of the audience with his questions. For this reason, most of the oral memories are more important than writing the memories in the traditional way, but the inclusion of the interviewer and the writer in the narration may also cause harm. One of these damages is the interference of the author in the text, in such a way that some memoirs, at least in parts, enter the scope of literary prose, or historical sources are used instead of narrative data. In this article, the authors seek to answer the question whether the originality of the narrative has been damaged in the book Ask the Mountains. Also, with narrative illustrations, does the reader establish a better relationship with the text or not? In addition, the challenges of narrating the book "Ask the Mountains" including narrating without meter and criteria and referring to unreliable sources, not referring the text to documents and data and other narratives and not completing the interview are shown in order to determine how much the author Has the size been successful in illustrating the text, and has the amount of the author's intervention damaged the originality of the narrator's narration or not? The research method in this research is the historical method in a descriptive-analytical way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: sustainability literature
  • oral memories
  • originality of the text
  • narration
بخشی، حامد و بستان، زهرا(1393)، تحلیل محتوای جلوه­های ایثار در سینمای دفاع مقدس طی سال­های1360تا1386. فصلنامۀ مطالعات ملی، سال پانزدهم، شمارۀ 1.
رستمی، محمدرسول(1397)، یادداشت­های سعید، تهران: سوره مهر.
رسولی­پور، مرتضی(1394)، تجربه­ها و تاملات در تاریخ شفاهی، تهران: موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
رضوی، ابوالفضل(1378)، داده‌های حاصل از مصاحبه، تاریخ یا تاریخ‌نگاری، مصاحبه در تاریخ شفاهی: مجموعه مقالات چهارمین نشست تخصصی و کارگاهی آموزشی تاریخ شفاهی، تهران: سوره مهر، 1387.
رنجبر، محمود(1395)، آسیب­شناسی خاطرۀ جنگ(مطالعۀ موردی مجموعه خاطرات هفت­ستون). فصلنامۀ مطالعات تاریخی جنگ، سال اول، شماره دوم.
عزیزی، غلامرضا(1384)، آناتومی تاریخ شفاهی. ماهنامۀ اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، سال چهارم، شماره 34.
عزیزی، غلامرضا(1390)، آسیب­شناسی تاریخ شفاهی. مرزهای خاطره، مجموعه مقالات تاریخ شفاهی دفاع مقدس، به‌کوشش غلامرضا عزیزی: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
علی­زاده، امین(1392)، دونس نقطۀ صفر مرزی. تهران: سوره مهر.
کاموس، مهدی(1394)، مفهوم و ماهیت مصاحبه در تاریخ شفاهی(مصاحبه به مثابه دیالوگ و روایت در قالب مصاحبه). مجموعه مقالات مصاحبه در تاریخ شفاهی، چاپ دوم، تهران: سوره مهر.
کمری، علی­رضا(1394)، اثرنشان. تهران: سوره مهر.
کمری، علی­رضا(1389)، بایاد خاطره. چاپ دوم، تهران: سوره مهر.
کمری، علی­رضا(1394)، پرسمان یاد. تهران: صریر.
کمری، علی­رضا(1397)، پویۀ پایداری. تهران: سوره مهر.
فدایی‌عراقی، غلامرضا(1377)، مقدمه‌ای برشناخت اسناد تاریخی. تهران: سمت.
محمدپور، اسماعیل(1399)، از کوه‌ها بپرسید. تهران: صریر و رج.
محمدی، محمد(1386)، روایت در تاریخ شفاهی. ماهنامۀ سبزینه کادوس، شماره7.
مصیب­زاده، مصطفی(1396)، رقص روی یک پا. تهران: سوره مهر.
معین، محمد(1381)، فرهنگ یک جلدی معین. تهران: ندا.
مومن، ابوالفتح، (1396)، بایدها و نبایدهای تدوین تاریخ شفاهی، مجموعه مقالات هفتمین و هشتمین همایش تاریخ شفاهی، به کوشش علی ططری، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
مهرجو، حبیب­الله(1396)، حدود ویرایش در تاریخ شفاهی، تدوین در تاریخ شفاهی(ططری، علی)، تهران: کتابخانه و موزه مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
میرفندرسکی، سیدرضا(1394)، انقلاب اسلامی در لنگرود، پایگاه انقلاب اسلامی(22 بهمن)، http://22bahman.ir/show.php?page=post&id=15168
هاشمیان، سیده­نسا(1392)، حسن تی­شی، تهران: سوره مهر.
یاحسینی، سیدقاسم (1402) گویاسازی در خاطرات شفاهی. پایگاه تاریخ شفاهی،