ناراستی و پنهان‌کاری شخصیت ها در داستان رستم و سهراب از منظر ادب تعلیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران

چکیده

شاهنامه نامدارترین اثر حماسی ایران است. آثاری نظیر شاهنامه، در کنار روایت داستان‌های پهلوانی، با نشاندن هنجارها و ناهنجاری‌ها در مقابل هم و ستایش درستکاری در مقابل بدکرداری، کارکردی تعلیمی نیز می‌یابند. داستان نبرد رستم و سهراب اگر چه بخش کوچکی از شاهنامه است امّا از مشهورترین داستان‌های این کتاب به شمار می‌رود. این نوشتار، تلاش دارد به روش توصیف و تحلیل اعمال شخصیت‌های داستان رستم و سهراب، این داستان را از منظر ادبیات تعلیمی و مبحث ناراستی و پنهان‌کاری شخصیت‌های موثر آن بررسی کند. در نگاهی گذرا به این داستان، با توجه به آغاز و پایان آن، خواننده گمان می‌کند که فردوسی هم همانند تصوّر بسیاری از مردم آن روزگار، تقدیر را بدون نقش فعّال آدمی، مهم‌ترین عامل بروز فاجعه مرگ سهراب قلمداد می‌کند امّا با نگاهی دقیق‌تر به داستان به نظر خواهیم دید که فردوسی، در چینش مکالمات اشخاص این داستان، می‌خواهد نشان دهد که چگونه ناراستی و پنهان‌کاری این بازیگران، به بروز چنین فاجعه‌ای منتهی منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Deception and concealment in the story of Rostam and Sohrab of Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Mohammad Akbar Sepahi
  • Saeid Damani
Assistant Professor velayat University, Iranshahr, Iran
چکیده [English]

Shahnameh is the most famous epic work in Iran. Works such as Shahnameh, along with the narration of heroic stories, by performing norms and anomalies in front of each other, also perform the task of teaching virtues. The story of the battle of Rostam and Sohrab, although a small part of the Shahnameh, is one of the most famous stories in this book. This article looks at the story of Rostam and Sohrab Shahnameh Ferdowsi from the perspective of educational literature and the topic of truthfulness. At a glance, To the story of Rostam and Sohrab, Appears from the beginning and end of the story, The reader thinks that Ferdowsi, like many people of that time, considers destiny without the active role of man as the most important cause of the tragedy of Sohrab's death, But with a closer look at the story, It seems that Ferdowsi, in arranging the conversations of the characters in this story, shows that everyone is involved in hiding the truth. And their work has gone hand in hand with concealing the truth, leading to disaster

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ferdowsi
  • Shahnameh Rostaman and SohrabHide the truth
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1348). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
حمیدیان، سعید (1383) درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات ناهید.
خالقی‌مطلق، جلال (1388) گل‌رنج‌های کهن(برگزیدۀ مقالات دربارۀ شاهنامۀ فردوسی)، تهران: نشر ثالث.
خالقی‌مطلق، جلال (1398) واج‌شناسی شاهنامه، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و انتشارات سخن.
داوری، پریسا (1393) «ارزش‌های تعلیمی امثال شاهنامه»، سال ششم، شمارۀ 21، ص 157-193.
رحیمی، مصطفی (1394) تراژدی قدرت در شاهنامه، چاپ سوم، تهران: انتشارات نیلوفر.
رستگار فسایی، منصور (1379) فرهنگ نامهای شاهنامه، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
زرّین‌کوب، عبدالحسین (1353) با کاروان حلّه، چاپ سوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
سعدی، مصلح‌ بن عبدالله (1385) کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: انتشارات هرمس.
صفا، ذبیح‌الله (1333) حماسه‌سرایی در ایران، تهران: موسسۀ مطبوعاتی امیر کبیر.
فردوسی، ابوالقاسم(1380) شاهنامه از دستنویس موزۀ فلورانس، به قلم عزیز‌الله جوینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فردوسی، ابوالقاسم (1386) شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌ مطلق، دفتر دوم، تهران: انتشارات مرکز دایرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
فردوسی، ابوالقاسم (1388) غمنامۀ رستم و سهراب، انتخاب و شرح جعفر شعار؛ حسن انوری، تهران: نشر قطره.
فردوسی، ابوالقاسم (1962) شاهنامه فردوسی، جلد دوم، تحت نظر ی. ا. برتلس، مسکو: آکادمی علوم شوروی.
فردوسی، ابوالقاسم (1967) شاهنامه فردوسی، جلد ششم، به اهتمام م. ن. عثمانف، زیر نظر ع. نوشین، مسکو: آکادمی علوم شوروی.
فرنبغ دادگی (1397) بندهش، ترجمه مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس.
کریمی، پرستو (1380) «بررسی «دروغ» در شاهنامۀ فردوسی»، فرهنگ اصفهان، شمارۀ ویژه همایش شاهنامه‌پژوهی، صص 61-70.
کزّازی، میرجلال‌الدین (1384) نامۀ باستان، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
محبتی، مهدی (1391) پهلوان در بن‌بست، تهران: انتشارات سخن.
یاسمی، رشید (1307) نصایح فردوسی، تهران: انتشارات موسسۀ خاور.