ابهام در چگونگی انتقال قدرت از گشتاسب به بهمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

بنابه روایت شاهنامه فردوسی، «گشتاسب» پادشاه کیانی، واگذاری قدرت به فرزندش «اسفندیار» را مشروط به دستگیری «رستم» می‏کند. رستم در نبردی اسفندیار را می‏کشد. اسفندیار پیش از مردن سرپرستی پسرش «بهمن» را به رستم می‏سپارد تا به او آداب شاهی و رزم و بزم بیاموزد. مدتی بعد، بهمن نزد نیای خود باز می‏گردد و گشتاسب در چنین زمانی، «جاماسب» وزیر را فرا می‏خواند و به او می‏گوید که می‏خواهد از قدرت کناره‏گیری کند. هدف از نوشته حاضر بررسی چگونگی انتقال قدرت از گشتاسب به بهمن است. در این مقاله با بررسی رخدادهای پس از کشته شدن اسفندیار، نشان داده شده که گشتاسب در یک خیزش عمومی که از درون خاندان شاهی شروع ‏شده و رهبری آن بر عهده بهمن بوده، از شاهی برکنار شده‏ است. برای شاهان ساسانی که نسب خود را به بهمن کیانی می‏رساندند و حکومتشان به طور گسترده از دین زرتشت حمایت می‏کرده، خوشایند نبوده است که مردم سرگذشت کودتای بهمن علیه گشتاسب را بخوانند. به همین دلیل آگاهانه‏ سعی شده‏ تا انتقال قدرت، مسالمت‏آمیز نشان داده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The ambiguity in how power is transferred from Gushtasb to Bahman

نویسنده [English]

  • Mostafa Seadat
Professor of Genetics, College of Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Based on the report of Shahnameh, “Gushtasb”, the Kiani's king, announces that his condition for giving power to his son “Esfandiar” is arresting of “Rostam”. Rostam kills Esfandiar in a battle. Before dying, Esfandiiar ask Rostam to teach his son, Bahman, the royal and martial arts. Later, Bahman returns to his grandfather and at this time, Gushtasb calls “Jamasb” and tells him that he intends to step down from his monarchy. The purpose of the present study is to investigate how power is transferred from “Gushtasb” to “Bahman”. This article examines the events that took place after Esfandiar's death which were recorded in various sources. The events is show that “Gushtasb” was ousted in a public uprising by the royal family and under Bahman's supervisor. For the Sassanid kings who extended their ancestry to the Kiani's Bahman, it was not pleasant that the others read the story of a coup against Gushtasb. Therefore, they have deliberately sought to demonstrate that it was a peaceful power transition

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kiani’s king
  • Epic literature
  • Shahnameh
  • Bahman
  • Gushtasb

مراجع

آموزگار، ژاله (1390). فره، این نیروی جادویی و آسمانی. از مجموعه: زبان، فرهنگ، اسطوره. صص 35-61،تهران: انتشارات معین.
آیدنلو، سجاد (1391). طومار نقالی شاهنامه. تهران: به‏نگار.
ابن‏اثیر، عزالدین (1374). تاریخ کامل. ترجمه محمدحسین روحانی،تهران: انتشارات اساطیر.
ابن‏بلخی، ابوزید احمد بن سهل بلخی (1374). فارسنامه. تصحیح لسترنج و نیکلسن، توضیحات منصور رستگار فسایی، شیراز:بنیاد فارس شناسی.
اسلامی‏ندوشن، محمدعلی (1363). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: انتشارات یزدان.
افشاری، مهران؛ مداینی، مهدی (1377). هفت لشکر،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ایرانشاه بن ابی‏الخیر (1370). بهمن نامه. تصحیح رحیم عفیفی،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ثعالبی مرغنی، حسین بن محمد (1372). شاهنامه کهن، پارسی تاریخ غررالسیر. ترجمه سید محمد روحانی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود (1395). اخبار الطّوال. ترجمة محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
زجاجی (1383). همایون نامه. نیمه‏ی دوم تاریخ منظوم حکیم زجاجی. تصحیح علی پیرنیا،تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
زرین‏کوب، عبدالحسین (1390). روزگاران: تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی. تهران: انتشارات سخن.
صفا، ‌ذبیح اله (1363). حماسه سرایی در ایران ،تهران: انتشارات امیر کبیر.
طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ طبری). ترجمه ابوالقاسم پاینده،تهران:انتشارات اساطیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1363). شاهنامه. تصحیح ژول مول، تهران: انتشارات امیر کبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1829). شاهنامه. تصحیح ترنر مکان، چاپ اول، کلکته.
فرنبغ دادگی (1390) بندهش. تصحیح و ترجمه مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس.
کاتوزیان، همایون (1392-الف). ایرانیان (دوران باستان تا دور‏ه‏ی معاصر). ترجمه حسین شهیدی، تهران: نشر مرکز.
کاتوزیان، همایون (1392-ب). مشروعیت و جانشینی در تاریخ ایران. از مجموعه: ایران، جامعه کوتاه مدت و سه مقاله دیگر. ترجمه عبدالله کوثری، صص 41-74،  تهران: نشر نی.
کریستن‏سن، آرتور آمانوئل (1393). کیانیان. ترجمه ذبیح الله صفا،تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
گردیزی،‌ عبدالحی بن ضحاک (1384). زین‏الاخبار. تصحیح رحیم رضازاده ملک، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
مجمل التواریخ و القصص (1383). تصحیح محمد تقی بهار، تهران، دنیای کتاب.
مستوفی، حمدالله (1381). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوائی،تهران: انتشارات امیر کبیر.
مسکویه، احمد بن محمد (1389). تجارب الامم. ترجمه ابوالقاسم امامی، تهران: انتشارات سروش.
میرخوند، محمد بن خاوندشاه بلخی (1375). روضه الصفا. تصحیح عباس زریاب،تهران: انتشارات علمی.
یادگار زریران (1392). ترجمه ژاله آموزگار، تهران، انتشارات معین، ‌تهران.
یسنا (جلدهای 1و 2) (1356). تفسیر ابراهیم پورداود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
یشت‏ها (جلدهای 1و 2) (1377). تفسیر ابراهیم پورداود ،تهران : انتشارات اساطیر.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 26 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار