عناصر بینامتنی و سیلان ذهن در آثار محمود اکبرزاده و محمدرضا شمس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، خراسان رضوی ، سبزوار ، ایران

چکیده

جریان مدرنیسم در ایران پدیده‌ای تازه است که مورد توجه برخی نویسندگان قرار گرفته و با الگوپذیری از ادبیات غرب، آثاری پدید آورده‌اند که در مواردی موفق بوده‌است. با توجه به این که مدرنیسم هنوز در ادبیات داستانی بزرگسال ایران جای خود را چنانکه باید پیدانکرده، ورود آن به ادبیات کودک، به سختی می‌تواند مورد پذیرش قرارگیرد. از سویی، عدم توجه نویسندگان به شرایط سنّی کودک و نوجوان و گرایش به ابهام و ایجاز، درک مفهوم متن را برای این قشر غیر ممکن ساخته‌است. در این پژوهش با هدف شناخت ویژگی‌های مدرنیستی ادبیات کودک در دهه‌های اخیر و جنبه‌های نوآوری نویسندگان، داستان‌های احمد اکبر پور و محمدرضا شمس را از جهت کاربرد عناصر مدرن با تأکید بر بینامتنیت و سیّال ذهن بررسی‌کرده و به این نتیجه رسیده‌ایم که احمد اکبر پور در حوزۀ داستان‌نویسی مدرن، دارای نوآوری‌هایی است و بیشترین عناصر بینامتنی در آثارش عبارت از فراداستان و فولکلور بوده و در مواردی از جریان سیّال ذهن برای روایت داستان سود جسته‌است. عناصر بینامتنی محمدرضا شمس نیز بیشتر شامل باورهای عامیانه، فولکلور و اسطوره‌هاست و از جریان سیّال ذهن به وفور استفاده نموده‌است. بنابراین، آثار وی، پیچیده تر از آثار احمد اکبر پور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Maind the works of Mahmoud akbarzadeh and mohammad reza sham

نویسنده [English]

  • Maryam Xafari Jahed
PhD student of Hakim Sabzevari University ، Sabzevar ، Iran
چکیده [English]

The current trend of modernism in Iran is a new phenomenon that has attracted the attention of some writers and has produced works that have been successful in some cases with the pattern of western literature. Given that modernism still has its place in the fictional literature of Iran as it should be, its entry into the child's literature can hardly be accepted. On the one hand, the authors' lack of attention to the childhood and adolescent age and the tendency to ambiguity make it impossible to understand the concept of the text for this group. In this study, with the aim of understanding the modernist features of child literature in recent decades and aspects of the authors' innovation, Mahmoud Akbarzadeh and Mohammadreza Shams works, have been focusing on the use of modern elements with an emphasis on the intertextuality and fluidity of the mind, and we conclude that Mahmoud Akbarzadeh in the field of modern scriptwriting , Has innovations, and most of the intertextual elements in his work are Faradastan and folklore, and in some cases, the fluid flow of mind is used to narrate the story. Mohammad Reza Shams' intertextual elements also include folk beliefs, folklore and myths, and have abundantly flowed from the fluid flow of mind. Therefore, his works are more complex than those of Mahmoud Akbarzadeh.
Keyword (s): Mohammad Reza Shams, Mahmoud Akbarzadeh, Children and Youth Story, Modernism, Interpersonal, Fluid Mind

کلیدواژه‌ها [English]

  • The story of children and teenagers
  • modernism
  • intertextuality
  • fluid of the mind
احمدی، بابک(1388)ساختار و تأویل متن ، تهران: مرکز
اکبرپور، احمد (1381)امپراطور کلمات، تهران: پیدایش
اکبرپور، احمد (1384)رویاهای جنوبی، تهران: قطره
اکبرپور، احمد 1376)دنیای گوشه و کنار دفترم، تهران: خیام
اکبرپور، احمد 1390)رد پای نویسنده عقده ای، تهران: قطره
اکبرپور، احمد(1392)سه سوت جادویی ،تهران: افق
انجوی شیرازی،ابوالقاسم(1352)قصههای ایرانی، تهران: بی نا
آلن،گرا‌هام (1380)بینامتنیت ، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز
بی نیاز، فتح اله (1390)در جهان رمان مدرنیستی، چاپ اول، تهران: افراز
بی نیاز، فتح اله(1387)درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، چاپ اول، تهران: افراز
بیات، حسین. (1383)«زمان در داستانهای جریان سیّال ذهن»، فصلنامة پژوهشهای ادبی، شمارة 6، صص 32ـ7.
پارسایی، حسن (1386)«مینی مالیزم فانتزیک و قاعده گریز»، نقد و بررسی مجموعه داستانک «بادکنک و اسب آبی» پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان ، ش51، صص148-156
پارسایی، حسن(1389)«سه سوت اضافی»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش151 صص13-18
تودوروف، تزوتان(1377)منطق گفت و گویی میخاییل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، چاپ اول، تهران: مرکز.
حجازی، بنفشه(1384)ادبیات کودکان و نوجوانان، ویژگی ها و جنبه ها ، چ8، تهران: روشنگران ومطالعات زنان.
حسام پور، سعید، آرامش فرد، شیدا(1391)«نگاهی به ابعاد روایتمندی در داستان سه سوت جادویی احمداکبرپور(بر پایۀ نظریۀ ماریا نیکولایه وا)»، مجله علمی-پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیرازسال سوم، شماره اول، صص19-46
درویشیان، علی اشرف، خندان، رضا(1377)فرهنگ افسانههای ایرانی، چاپ اول، تهران: آنزان
دیچز، دیوید، و جان استلوردی (1386) رمان قرن بیستم، نظریه­های رمان، حسین پاینده، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
رودریگز، کریس(1391)مدرنیسم، ترجمۀ کامران سپهران، چاپ اول، تهران: پردیس دانش.
ر‌هادوست،بهار(1380)«ویژگیهای رمان پست مدرن»، نشریه کارنامه، ش25-26،صص30-33
سخنور، جلال، سبزیان مرادآبادی، سعید(1387) بینامتنیت دررمان‌های پیتراکروید»،پژوهشنامۀ علوم انسانی، شماره58، صص78-65.
شمس، محمدرضا (1380) دخترۀ خل و چل، چاپ اول، تهران: حنانه.
شمس، محمدرضا (1380) دیوانه و چاه، چاپ اول، تهران: حنانه
شمس، محمدرضا 1387)غول و دوچرخه،چاپ اول، تهران: افق.
شمس، محمدرضا(1386) من و زن بابا و دماغ بابام، چاپ اول، تهران: افق.
شیخ الاسلامی،حسین(1386)«کلاف خوانی، نگاهی به دختر خل و چل اثر محمدرضا شمس»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان ، ش 51، صص 137-147
قزل ایاغ، ثریا(1386). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، تهران: سمت.
قطب ابن محیی، عبدالله(1384)مکاتیب عبدالله قطب، قم: قائم آل محمد.
مکاریک، ایرنا ریما(1383)دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ اول، تهران: آگه
نامور مطلق، بهمن(1386)«ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متنها»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، ش56، صص83-98.
نعیمی، زری(1385) «معلق میان شاعر بالقوه و داستان نویس بالفعل، مروری انتقادی بر آثار اکبرپور»، پژوهشنامۀ ادبیات کودک و نوجوان، ش44صص115-130
نیکولایه وا، مریا(1387). فراسوی دستور داستان، دیگرخوانیهای ناگزیر، ترجمۀ مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
وارد، گلن(1393)پست مدرنیسم، ترجمۀ قادر فخر رنجبری، ابوذر کرمی،تهران: ماهی.