بازخوانی گزارش رویدادهای پایان کار شاه‌شیخ‌ابواسحاق‌اینجو در سروده‌های حافظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

رویکرد تاریخی-سیاسی به سروده‌های حافظ، افق معنایی جدیدی در ساحت تفسیر دیوان وی گشوده ‌است. رمزگشایی برخی از ابهامات شعر حافظ و برقراری پیوند عمودی بسیاری از بیت‌ها که به ظاهر پراکنده و بی‌ارتباط می‌نمایند؛ از دستاوردهای این رویکرد است. گرایش حافظ به استفاده از شعر به مثابه‌ وسیله‌ی ابراز عقیده و جهت‌گیری نسبت به رخدادهای سیاسی و نیز حاکمان و رجال صاحب نفوذ، از جمله مواردی است که او را از اغلب شاعران گذشته، متمایز می‌سازد. در این میان، حوادث پایان سلطنت شاه‌شیخ‌ابواسحاق‌اینجو، به دلیل تاثیر عمیق این واقعه بر حافظ و تغییر مسیر زندگانی او، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این رویدادها که با تصرف شیراز به دست امیرمبارزالدین‌مظفری، در سوم شوال ۷۵۴، آغاز گردید؛ پس از یک سلسله‌ی طولانی جنگ و گریز، سرانجام با گرفتاری و اعدام شاه‌ابواسحاق، در ۲۲ جمادی الاول سال ۷۵۷، پایان پذیرفت. هدف این جستار، بررسی بازتاب این رخدادها در سروده‌های حافظ از نظرگاه نقد تاریخی و به روش تحلیل محتوا (رویکرد توصیفی-تحلیلی) است. نتایج به دست آمده، بیانگر پیوند شمار قابل ملاحظه‌ای از سروده‌های حافظ با رویدادهای این مقطع از تاریخ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The report of the end events of Shah Sheikh Abu Ishaq Injou in Hafez's poems

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadi 1
  • Amir Afshin Farhadian 2
1 Professor of Persian Language and Literature Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Master student of Persian language and literature, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

The historical-political approach to Hafez's poems has opened a new semantic horizon in the field of interpretation of his poetry. Deciphering some of the ambiguities of Hafez's poetry and establishing a vertical connection of many seemingly scattered and unrelated verses; One of the achievements of this approach. Hafez's tendency to use poetry as a means of expressing his opinion and orientation towards political events, as well as influential rulers and men, is one of the things that distinguishes him from most of the poets of the past. The events of the end of the reign of Shah Abu Ishaq Injou have a special place due to the profound impact of this event on Hafez and the change in the course of his life. These events began with the capture of Shiraz by Amir Mubarz al-Din Mozaffari on the 3rd of Shawwal 754; After a long series of wars and escapes, it finally ended with the capture and execution of Shah Abu Ishaq, on the 22nd of Jamadi al-Awal in the year 757. The purpose of this article is to investigate the reflection of these events in Hafez's poems from the perspective of historical criticism and content analysis (descriptive-analytical approach). The results show that a considerable number of Hafez's poems are related to the events of this period of history.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abu Ishaq Injou
  • Amir Mubarezedin
  • Hafez
  • History-based proposition
  • Reflection of a Historical Event
استعلامی، محمد. (1386). حافظ به گفته‌ی حافظ: یک شناخت منطقی. تهران: نگاه.
اسلامی‌ندوشن، محمدعلی. (1395). تأملی در حافظ. تهران: شرکت سهامی انتشار.
اقبال‌آشتیانی، عباس. (1390). تاریخ مغول. تهران: ساحل.
اهور،پرویز. (1368). حافظ، آیینه‌دار تاریخ. تهران: شباویز.
باقری، بهادر. (1394). «آسیب‌شناسی تفسیرهای شعر حافظ». سالنامه حافظ پژوهی. دفتر 18. صص79-84.
پورنامداریان، تقی. (1382). گمشده‌ی لب دریا: تأملی در معنی و صورت شعر حافظ. تهران: سخن.
ثروتیان، بهروز. (1387). شرح غزلیات حافظ. تهران: نگاه.
جلالیان، عبدالحسین. (1378). شرح جلالی بر حافظ. تهران: یزدان.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله. (1380). زبده‌التواریخ. به تصحیح کمال حاج‌سیدجوادی، تهران: علمی و فرهنگی.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله. (1378)، جغرافیای حافظ ابرو، به تصحیح صادق سجادی، تهران: میراث مکتوب.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1390)، دیوان خواجه شمس‌الدین محمدحافظ‌شیرازی، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران : زوار.
حصوری، علی. (1387). حافظ، از نگاهی دیگر. تهران: نشر چشمه.
حمیدیان، سعید. (1389). شرح شوق : شرح و تحلیلی اشعار حافظ. تهران: قطره.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1373). حافظ‌نامه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین. (1380)، حبیب‌السیر، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین. (1357). دستورالوزراء، به تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال.
دستغیب، عبدالعلی. (1378). حافظ‌شناخت. تهران: نشر علم.
راوندی، محمدبن‌علی‌بن‌سلیمان. (1300). راحة‌الصدور، به تصحیح محمد اقبال، لیدن: مطبعه‌ی بریل.
ریپکا، یان. (1381). تاریخ ادبیات ایران، ترجمه عیسی‌ شهابی. تهران: علمی و فرهنگی.
زریاب‌خویی، عباس. (1395). آیینه‌ی جام. تهران: علمی.
ذوالنور، رحیم. (1372). در جستجوی حافظ. تهران: زوار.
ستوده، حسینقلی. (1346). تاریخ آل مظفر. تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. (1395). یادداشت‌های حافظ. تهران: میترا.
غنی، قاسم.(1393/ 1321). تاریخ عصر حافظ : تاریخ فارس و مضافات و ایالات مجاوره در قرن هشتم. تهران: زوار.
غنی، قاسم. (1368). یادداشت‌های دکتر قاسم غنی در حواشی دیوان حافظ، به کوشش اسماعیل صارمی، تهران: علمی.
کتبی، محمود. (1364). تاریخ آل مظفر، به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیر کبیر.
معین، محمد. (1369). حافظ شیرین‌سخن، به کوشش مهدخت معین، تهران: معین.
مرتضایی، جواد. (1398). زمینه‌های تاریخی، مدحی اشعار حافظ. تهران: امیر کبیر.
نیرو، سیروس. (1362). گنج مراد. تهران: سحر.
نیساری، سلیم. (1385). دفتر دگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ولوی، میرحسین. (1395). طرحی از حافظ: زندگی حافظ بر اساس تواریخ و تذکره‌ها. تهران: زوار.
همایون‌فرخ، رکن‌الدین.(1354). حافظ خراباتی. تهران: اساطیر.
هومن، محمود. (1325). حافظ. تهران: کتابخانه طهوری.