چندگانگی‌ سبکی در کهن متن «نامه تنسر»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، شهرکرد ، ایران

چکیده

 نثر فارسی، از اندیشه و سبک نویسندگان ایرانی شکل می­گیرد. در برخی از نوشته­ها، بیش از یک اندیشه و سبک فردی در نگارش آن­ها دیده می­شود.«نامه تنسر»، اثری به زبان پهلوی ­است که ابن‌مقفع به عربی و ابن­اسفندیار آن را به فارسی ترجمه و مطالبی به نامه اضافه کرده­اند. این نامه، نمونه­ای از چندگانگی سبکی را در یک اثر فارسی نشان می­دهد. پرسش قابل طرح این است که ساختار این متن با وجود تحریرهای سه نگارنده، چه ویژگی­هایی را از نظر­ سبک فردی پدیدار می­نماید؟ نامۀ تنسر، درمحتوا یکدستی خود را در طول نامه حفظ کرده­است و زاییده­ی ذهن و اندیشه­ی نویسنده­ی نخست است، ولی از نظر ساختار، نثری متفاوت دارد؛ به برخی از تفاوت­ها، در منابع اشاراتی شده­است، اما هدف این پژوهش، تبیین چندگانه­های سبکی، با استناد به شواهد است. این جستار، به روش اسنادی بررسی می­شود. براساس یافتۀ پژوهش، سبک فردی هر سه نویسنده­ی نامه، در متن قابل ملاحظه است؛ چنان­که، نگارش مقدمه و برخی واژگان و اصطلاحات کهنه در نامه، بیانگر سبک نویسنده نخست؛ متن دیباچه ، لغات و ابیات عربی و دخل و تصرف­هایی که برای نزدیک نمودن نامه به متن های دوران اسلامی شده، و آمیختگی نامه با حکایات و تمثیلات از ابتکارات سبکی نویسنده دوم، به روزرسانی زبان نوشته، تفصیل جمله­ها و استشهاد به امثال و ابیات، از ویژگی­های سبکی نویسندۀ سوم است. وجود هماهنگی در این سه­گانه­ی سبکی، موجب شده تا در درازای تاریخ، محتوای نامه بدون تغییر به دست مخاطب خود برسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Multiplicity of style in the ancient text of "Tansar Letter"

نویسنده [English]

  • Jila Dehbozorgi
Assistant Professor . Department of Persian Language and Literature, Farhangian University,shahre kord,Iran
چکیده [English]

Persian prose is formed from the thought and style of Iranian writers. In some of the writings, more than one individual thought and style can be seen in their writing."Tansar Letter" is a literary work in the Pahlavi language that Ibn Muqaffa translated it into Arabic and Ibn Esfandiar translated it into Persian as well as added some contents to the letter. This letter shows an example of multiplicity of style in a Persian literary work. The question that can be asked is that; what characteristics can be appeared by the structure of this text, in spite of the writings of the three authors? Tansar's letter has retained its content throughout the letter and also, is the product of the mind and thought of the first author. But in terms of structure, it has a different prose; Some differences have been pointed out in the sources. However, the purpose of this study is to explain multiplicity of style based on evidence. This paper is reviewed in a documentary method. According to the research findings, the individual style of all three authors of the letter is significant in the text; Thus, the writing of the introduction and some ancient words and terms in the letter express the style of the first author; Preface text, Arabic words and verses, and entries made to bring the letter closer to the texts of the Islamic era, And fusion of letters with anecdotes and allegories of the stylistic initiatives of the second author, Updating the written language, elaborating sentences and quoting proverbs and verses are the stylistic features of the third author. The existence of coordination in this triple style has caused the content of the letter to reach its addressee unchanged throughout history.

کلیدواژه‌ها [English]

  • multiplicity of style
  • Tansar letter
  • prose
  • style
 ازغندی، علیرضا؛ اکوانی، حمداله (۱۳۹۱). «مسایل اساسی اندیشه سیاسی در نامه تنسر». فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره ۱۸، صص۴۵-۲۳.#
 بهار، محمدتقی. (۱۳۷۸). سبک شناسی. چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.#
 تفضلی، احمد. (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش ازاسلام. به کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن.#
 جعفری، مسعود. (1387). «آیین نامه مدیریت دولتی و نامه نگاری در دوران ساسانیان». فصلنامه مدیریت دانش سازمانی، سال سوم، شماره 28-29.#
 دهخدا، علی اکبر.( 1370). امثال وحکم. ،جلد3، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر.#
 رمضانی، علی( ۱۳۹۲). «پیشینه­ی ترسل و نامه نگاری در ایران از آغاز تا قرن ششم هجری»، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال پنجم، شماره ۱۴، صص۱۳۰-۱۰۷.#
 رهبر، عباسعلی و همکاران .(۱۳۹۱). «تحلیل گفتمانی نامه تنسر: درآمدی بر اندیشه سیاسی عصر ساسانی». فصلنامه دانش سیاسی، سال هشتم، شماره۲ (پیاپی۱۶).#
 شمیسا، سیروس. (۱۳۸۰). کلیات سبک شناسی. چاپ ششم، تهران: فردوس.#
 شمیسا، سیروس. (1384). سبک شناسی نثر. چاپ نهم، تهران: میترا. #
 صاحبی، محمد. ( 1388). «نگاهی به نامه نگاری در ادبیات عربی و تأثیر آن بر فن ترسل فارسی ». کتاب ماه ادبیات، ش 27 .#
 فرای، ریچارد. (1377). میراث باستانی ایران. ترجمه مسعود رجب نیا، چاپ پنجم، تهران: شرکت علمی و فرهنگی.#
 قاسمی، محمد علی. (1385). نسبت انسان شناسی و اعتماد سیاسی در اندرزنامه های ایرانی :بررسی تطبیقی نامه تنسر و سیاست نامه. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.#
 مزداپور، کتایون. (1386). اندرز نامه­های ایرانی. تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.#
 نامه تنسر. (1392). تصحیح مجتبی مینوی؛ محمد اسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب.#