بررسی شخصیت‌های قهرمان در مقامات حمیدی از دیدگاه نظریه مازلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

مقامه نوع خاصی از داستان‌های کوتاه با نثری مسجع است که برای نخستین‌بار در قرن چهارم هجری توسط بدیع‌الزمان همدانی در ادبیات عرب رواج پیدا کرد. در این نوع داستان به سرگذشت قهرمانی پرداخته می‌شود که به‌طور ناشناس شهر به شهر سفر می‌کند و در هر مکانی با درآمدن به کسوت و شخصیتی جدید، با توسل به حیله‌گری و قدرت سخنوری، مردم را می‌فریبد و به تکدی‌گری و کسب مال می‌پردازد. بعدها قاضی‌حمیدالدین بلخی در دورة سلجوقی این شیوة داستانی را با نگارش کتاب «مقامات حمیدی» به ادبیات فارسی وارد کرد و مقامه‌نویسی تا مدتی به حیات خود ادامه داد. در مقامات حمیدی برخلاف مقامات بدیع‌الزمان همدانی و مقامات حریری، شخصیت قهرمان شخصیت واحدی نیست، اما از نظر نوع کُنش و دارا بودن برخی از ویژگی‌‌های شخصیتی و رفتاری شباهت بسیاری با قهرمانان دو مقامه دیگر دارد. هدف این مقاله بررسی شخصیت‌های قهرمان در مقامات حمیدی از دیدگاه نظریة انگیزشی مازلو است و از این‌رو با شیوه‌ای توصیفی-تحلیلی می‌کوشد زوایای پنهانی این شخصیت‌ها را بر اساس مؤلفه‌های این نظریه در رفتار آن‌ها مورد تحلیل قرار دهد. بر اساس یافته‌های این مقاله، تأثیر نیازهای فیزیولژیکی، نیاز به ایمنی، نیاز به عشق و تعلق‌ داشتن، نیاز به احترام و نیاز به خودشکوفایی، نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت و رفتارهای خاص این قهرمانان دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the hero characters in "Maqamat Hamidi"from the perspective of Maslow's theory

نویسندگان [English]

  • . Masrore Mokhtari 1
  • Hossein Adhami 2
1 Associate Professor of Persian Language and Literature Department of Mohaghegh Ardabili University
2 PhD student of Persian language and literature of Mohaghegh Ardabili University
چکیده [English]

Maqamah is a special type of short stories with mesmerizing prose that was popularized in Arab literature for the first time in the fourth century of Hijri by Badi al-Zaman Hamadani. In this type of story, the story of a hero who travels anonymously from city to city and deceives people in every place by taking on a new guise and personality, by resorting to cunning and eloquence. And he does begging and earning money. Later, Qazi Hamid al-Din Balkhi in the Seljuk period introduced this narrative style to Persian literature by writing the book "Maqamat Hamidi" and Maqamat writing continued its life for some time. In Hamidi authorities, unlike Hamedani's Badiul Zaman authorities and Hariri authorities, the character of the hero is not a single character, but in terms of the type of action and possessing some personality and behavioral characteristics, it is very similar to the heroes of the other two authorities. The purpose of this article is to investigate the hero characters in Hamidi authorities from the perspective of Maslow's motivational theory, and therefore, with a descriptive-analytical method, it tries to analyze the hidden angles of these characters based on the components of this theory in their behavior. According to the findings of this article, the effect of physiological needs, need for safety, need for love and belonging, need for respect and need for self-actualization, plays an important role in the formation of the character and special behaviors of these heroes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Maqamah
  • "Maqamat Hamidi
  • hero personality
  • Maslow's theory
ابراهیمی حریری، فارس (1386)، مقامه­نویسی در ادبیات فارسی، تهران: دانشگاه تهران.
اسکولز، رابرت (1383)، عناصر دستان، ترجمة فرزنه طاهری، تهران: نشر مرکز.
انوشه، حسن و دیگران (1376)، فرهنگنامةادب فارسی(دانشنامة ادب فارسی 2)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
بشیری، محمود و جمشیدی، رضا (1383)، «مقامه و پیکارسک: آیا سبک داستان­نویسی پیکارسک از مقامه­نویس تأثیر پذیرفته است؟»، مجلة فنون ادبی، سال دهم، شمارة 3 (پیاپی 24)، صص 64-69.
حمیدالدین بلخی، عمربن محمود (1389)، مقامات حمیدی، به تصحیح رضا انزابی­نژاد، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
خطیبی، حسین(1389)، فن نثر در ادب فارسی، چاپ ششم، تهران: زوار.
دادخواه، حسن و جمشیدی، لیلا (­1386الف)، «بررسی تطبیقی سبک ادبی در مقامات حریری و حمیدی»، پژوهشنامة علوم انسانی، شمارة 54، صفحات 237-254.
دادخواه، حسن و جمشیدی، لیلا (­1386ب)،«عنصر شخصیت در مقامات حریری و حمیدی»، نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارة 21، صص17-44.
داد، سیما (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
شعیبی، فاطمه(1392)، هرم نیازهای انسان(از دیدگاه مازلو)، نشر الکترنیکی کتاب سبز.
شفق، اسماعیل و آسمند جوقانی، علی(1394)، «بررسی ساختارشناختی مقامات حمیدی و گلستان سعدی»، فنون ادبی، شماره 12، صص9-.22
شولتز، دوان (1369)، روانشناسی کمال، ترجمة گیتی خوشدل، چاپ پنجم. تهران: نشر نو.
شولتز، دوان (1384)، نظریههای شخصیت، ترجمة یوسف کریمی و همکاران، چاپ پنجم، تهران: ارسباران.
صاعد واقفی افوشته، مریم(1382)، «مقامهنویسی و مقامهنویسان در ادبیات عرب»، کیهان فرهنگی، شمارة 202، صص 60-63)
فیست، گریگوری. جی و فیست، جس، (1399)، نظریه‌های شخصیت، ترجمة یحیی سیدمحمدی، تهران: روان
کریمی، یوسف(1384)، روانشناختی شخصیت، چاپ پانزدهم، تهران: نشر پیام نور.
کلرو، ژان پیر(1385)، واژگان لکان، ترجمة کرامت مُوَلّلی، تهران: نشر نی.
مارشال ریو، جان(1387)، انگیزش و هیجان، ترجمة یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر ویرایش.
مازلو، آبراهام (1372)، انگیزش و شخصیت، ترجمة احمد رضوانی، چاپ سوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
محمدی فشارکی، محسن و خدادادی، فضل الله (1393)، «بررسی ارتباط ساختاری بین سبک پیکارسک و