آیینۀعشق در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان و ادبیات فارسی ،دبیر آموزش و پرورش و مدرس دانشگاه فرهنگیان ، سنندج ، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران ، تهران ، ایران

چکیده

از آنجا که عشق یکی از موضوعات داستانی است، تجلی آن در داستان­های حماسی از دیدگاه انواع ادبی، آمیزه­ای از نوع حماسی و غنایی است. الماسخان کندوله­ای در سرایش شاهنامۀ کردی، متاثّر از فرهنگ بومی، پاره­ای از مفاهیم غنایی از قبیل عشق، کیفیت، حالات و انگیزه­های آن را متناسب با روحیات شخصی و شرایط فرهنگی مردم منطقۀ خود سروده­است. در این جستار که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، چگونگی عشق، انگیزه، کیفیت و زبان بیان آن به صورت تطبیقی در پنج داستان مشترک شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی الماسخان کندوله­ای به ویژه سه داستان­(بیژن و منیژه، رستم و سهراب، سیاوش) با هدف مشخص کردن بسامد نمونه­های عاشقانه، انگیزۀ عشق، حالات عشق و دلدادگی و زبان بیان معاشقه­ها مورد بررسی قرارگرفته­است. از مهم­ترین یافته­های این پژوهش آن است که بسامد نمونه­های غنایی در شاهنامۀ کردی بیشتر و زبان بیان الماسخان کندوله­ای در بیان حالات و کیفیت عشق صریح­تر و بی­پرواتر از زبان فردوسی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mirror of love in Firdausi’s Shahnameh and Almas Khan Kandooleei’s Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Mostafa Radmard 1
  • Mirjalalaldin Kazazi 2
1 1Ph.D. of Persian Language and Literature, Educational secretary and Farhangian university instructor Sanandaj Iran
2 Professor of the Department of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Whereas love is one of story topics, its expression in epic stories is a combination of epical and lyric type in the view of literary types. Affected by native culture, Almas Khan Kandooleei while composing Kurdish Shahnameh has composed some of lyric concepts such as its love, quality, modes and motivations, in accordance with his personal essence and cultural conditions of his regional people culture. The current paper carried out through descriptive-analytical method, explores circumstance of love, motivation, quality and its expression language in a comparative form in five common stories of Firdausi’s Shahnameh and Almas Khan Kandooleei’s Kurdish Shahnameh, especially three stories (Bijan and Manijeh, Rostam and Sohrab, Siavash) with the aim of identifying frequency of romantic samples, love motivation, love and enamoredness modes, and language of courtship. Of the most important conclusions of the current paper is: frequency of lyric samples in Kurdish Shahnameh is more and Almas Khan Kandooleei’s expression language is more definite and more fearless than Firdausi’s language in expressing modes and quality of love.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Love
  • Kurdish Shahnameh
  • Firdausi
  • Almas Khan Kandooleei
اسلامی ندوشن، محمدعلی(1381) ایران و جهان از نگاه شاهنامه، تهران: امیرکبیر.
اکبری مفاخر، آرش (1393) «رزمنامۀ کنیزک»، پژوهشنامۀ ادب حماسی. سال دهم. شمارۀ هجدهم. صص: 145-172.
بلو، جویس. (1383) گورانی و زازا، راهنمای زبان­های ایرانی. ج 2. ویراستار: رودریگر اسمیت. ترجمۀ حسن رضایی باغ بیدی و همکاران. تهران: ققنوس.
بهرامی، ایرج(1389)، شاهنامۀ کردی، تهران، ناشر: آنا.
چمن­آرا، بهروز(1390) «درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کردی با تکیه بر شاهنامه کردی»، مجله جستارهای ادبی، بهار1390، شماره172.
خزنه­دار، مارف(2001) میژویی کوردی، هولیر، ئاراس.
دهخدا، علی اکبر( 1341) لغت­نامه،  تهران: چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
رادمرد، مصطفی(1395) رسالۀ دکتری: «تطبیق غنایی شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی الماسخان کندوله­ای»، با راهنمایی میرجلال­الدین کزازی، اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، زمستان1395.
سرامی، قدمعلی(1375) از رنگ گل تا رنج خار(شکل­شناسی قصه­های شاهنامه)، تهران: علمی و فرهنگی.
شریفی، احمد، (1374) «شاهنامه کردی. نمیرم از این پس که من زنده­ام»، (مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت فردوسی- دی ماه 1369 ش) به کوشش غلامرضا ستوده. تهران: دانشگاه تهران.
صفا، ذبیح الله، (1369) حماسه سرایی در ایران، تهران:امیرکبیر.
صفی زاده، صدیق بوره که یی، (1378) تاریخ کرد و کردستان. تهران: نشر آتیه.
فردوسی، ابوالقاسم. (1394) شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق.جلد اوّل از بخش یکم(از آغاز تا پایان داستان فرود سیاوش).تهران: سخن.
کزازی،میرجلال­الدین.(1372)«رویا،حماسه،اسطوره».تهران:مرکز.
کزازی،میرجلال­الدین (1384).آب و آیینه؛ جستارهایی در ادب و فرهنگ. تهران: آیدین.
کزازی،میرجلال­الدین (1384).نامۀ باستان جلد ششم. تهران: سمت.
کزازی،میرجلال­الدین (1390) نامۀ باستان جلد پنجم. تهران: سمت.
کزازی،میرجلال­الدین (1391) نامۀ باستانجلد سوم. تهران: سمت.
کزازی،میرجلال­الدین (1393) نامۀ باستانجلد جلد دوم. تهران: سمت.
کندوله­ای، الماسخان(1389) شاهنامۀ کردی«جمع­آوری و بازنویسی محمدرشید امینی»، سلیمانیه، اقلیم کردستان.
گورانی، مصطفی بن محمود (1383) شاهنامۀ کردی، پیشگفتار، تصحیح توضیح و واژه نامه ایرج بهرامی- تهران: هیرمند.
پایگاه اینترنتی پژوهشگاه اطّلاعات و مدارک علمی ایران، www.Irandoc.ac.ir
-Mackenzie, D. N. (1966).The Dialect of Awroman(Hawraman-I Luhon).Kobenhavn